Çocuk Yazınında “Umut” ve “Mutlu Son” İlişkisi Üzerine Bir İnceleme
Anahtar Kelimeler:
Çocuk yazını, mutlu son, umut, betimsel yöntemÖzet
Yazınsal ve eğitbilimsel boyutlar üzerinde yapılandırılan çocuk yazını genel yazının alt dallarından biridir. Bu yazın türünün ilk amacı da yaşamın yalın bir biçem aracılığıyla çocuğun gerçekliğine uygun biçimde paylaşılmasıdır. Dolayısıyla çocuklara seslenen yazınsal yapıtlar onun yaşama, insana ve geleceğe ilişkin umudunun canlı tutulması için bir deneyim alanı yaratmalıdır.
Yaşamı algılama ve anlamlandırma açısından henüz yeterli deneyime sahip olmayan çocuk, yazının olanaklarıyla bu eksikliğini giderebilir. Bu konuda yazınsal ürünler işlevsel bir önem taşırlar. Çünkü çocuk okur yazınsal yapıtlarla bir yandan yaşamı tanırken, diğer yandan da kendi yaşamına anlam katacak kurgusal bir dünyayla karşılaşma olanağı bulur. Bununla birlikte çocuk yazını, çocuk okurun yaşama ve geleceğe ilişkin umudunu diri tutar. Ayrıca ona yaşama sevinci verme açısından ahlakî bir sorumluluk taşır.
Yapıtlardaki karakterlerin yaşama bakış açıları, olaylar dizisinin nasıl sonuçlandığı, beklentilerin gerçekleşip gerçekleşmemesi gibi argümanlar yapıttaki “umut” kavramına ilişkin bir fikir edinmemize yardımcı olabilir. Birer özdeşim öğesi olan karakterlerin yaşama yaklaşım biçimi okurun da yaşamla ilgili görüşünü etkileyebilir. Çünkü çocukluk, birey için model arayışının yoğun biçimde yaşandığı bir dönemdir. Kahramanların yaşama karamsar bir biçimde baktığı, mücadeleye girişmediği, haksızlıklara karşı bezginlik duyduğu olaylar dizisi çocuk okuru da doğal olarak olumsuz bir algı içine sokabilir. Onun yaşama ve yarına ilişkin beklentilerini zedeleyebilir. Bu yönüyle çocuklara seslenen yapıtların “umut” ve “mutlu son” kavramları açısından ele alınmasının hem yazınsal hem de eğitbilimsel olarak önemli olduğunu söyleyebiliriz.
Umut olgusu kültürlere, yaşlara, cinsiyete kısacası bireyden bireye ya da toplumlar arası değişiklik gösteren bir içeriğe sahiptir. Bu nedenle söz konusu olgunun çocuk yazınına yansımasının derinlikli anlaşılabilirliği için bu çalışmada farklı dil ve kültürlere ait dört çocuk yazını yapıtı “umut” ve “mutlu son” ilişkisi açısından irdelenmiştir. Yabancı dille yazılmış yapıtların değerlendirilmesinde Türkçe çevirilerden yararlanılmıştır. Söz konusu yapıtlar aşağıda verilmiştir:
- Ayla Çınaroğlu, Mago
- Laura S. Matthews, Balık
- Samed Behrengi, Küçük Kara Balık
- Luis Sepúlveda, Martıya Uçmayı Öğreten Kedi
İndirmeler
