Sosyal Risk Altındaki Çocuklar İçin Sosyal Hizmetler: 2000 Sonrasına İlişkin Bir Değerlendirme

Özet

Bu yazıda, çocukları risklerden koruyucu ve önleyici sosyal hizmetlerin önemini vurgulama amacı güdülmüştür. Koruyucu ve önleyici sosyal hizmetlerin hayata geçirilmesi açısından büyük öneme sahip olan çocuk ve gençlik merkezleri, toplum merkezleri ile aile danışma merkezleri, 2000-2010 yılları arasında Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (eski adıyla Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu) bünyesinde hizmet vermiştir. Bu hizmetlerin dönemsel projeler üzerinden hayata geçirildiği ve işleyişte bir istikrar yakalanamadığı görülmektedir. Kuruluşlardaki altyapı (bina sayısı ve fiziksel şartlar, personel sayısı ve niteliği) yetersizliğinin yanı sıra sağlıklı bir izleme-değerlendirme sisteminin kurulamaması, çocuk merkezli çalışmaların hayata geçirilememesine neden olmuştur. Koruyucu ve önleyici çalışmaları yeterince gerçekleştiremediği düşünülen bu kuruluşlar, 2010 yılı sonrasında kapatılmış; yerini bu merkezlerin işlevlerini aynı çatı altında ve daha kapsamlı bir şekilde yerine getireceği ifade edilen Sosyal Hizmet Merkezi isimli kuruluşlara bırakmıştır. Ancak, bu dönüşümün ardından da söz konusu problemler yaşanmaya devam etmiştir.

Çalışmada, 2000 sonrasındaki deneyimler üzerinden Türkiye’deki çocuk koruma sistemine dair bir değerlendirme yapılmaktadır. Bu bağlamda kuruluşların altyapı sorunları çözülmeden, çocuk merkezli çalışmalar ortaya konamayacağı noktasından hareket edilmektedir. Sorunların sistematik-eleştirel bir izlemedeğerlendirme süreciyle tespit edilebileceği vurgulanmaktadır. Bir diğer önemli vurgu noktası ise, sosyal hizmetlerin proje mantığından uzak, devletin sorumluluğunda bir kamu hizmeti olarak sunulması gerektiğidir. Dolayısıyla bu yazıda, geçmişteki deneyimlerin eleştirel analizinin sistemi iyileştirmede işlevsel olacağı ve projeci yaklaşımın terk edilmesi gerektiği fikri öne çıkmaktadır.