Üstün Yeteneklilerin Eğitiminde Ayrı Okullar: Amerika’daki Üstün Yetenekliler Okullarının Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi

Özet

Üstün yeteneklilerin eğitimi alanında çoğunlukla kullanılan üç temel strateji bulunmaktadır. Bunlar gruplama, hızlandırma ve zenginleştirmedir. Gruplama uygulamaları üstün yetenekli öğrencilerin kendisi gibi akranlarıyla ayrı bir okulda ya da sınıfta öğrenim görmesi ya da normal gelişim gösteren akranlarıyla bir arada eğitim görmesi şeklinde yapılabilmektedir. Türkiye’de üstün yetenekliler normal gelişim gösteren akranlarıyla aynı ortamda öğrenim görmektedirler. Üstün yetenekli öğrencilere yönelik açılan ayrı okulların içeriği, avantaj ve dezavantajları ise pratikte yeterince bilinmemektedir. Bu araştırmanın amacı üstün yeteneklilere yönelik açılan ayrı okulları belli değişkenlere göre incelemektir. Tarama modelinde betimsel bir çalışma olan bu araştırmada veriler doküman analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Bu kapsamda ABD ve Kanada hizmet veren 10 üstün yetenekliler okulu: özel/devlet, ücreti, kuruluş tarihi, sınıf düzeyleri, kabul ve tanılama şartları, okulda kullanılan program modelleri, müfredatları, sınıf mevcutları, sosyal, kültürel ve sportif faaliyetleri gibi değişkenlere göre analiz edilmiştir. Bu okullar tanınırlık ve internet sitelerinde sundukları içeriğin zenginliğine göre seçilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, okulların büyük çoğunluğunun özel okullar olduğu, bu okulların yıllık 10.000-55.000 dolar arasında ücretleri olduğu, kuruluş tarihlerinin 1870-2017 arasında değiştiği, hemen her eğitim düzeyinde (ilk, orta, lise) hizmet sunulduğu, hemen her okulun kendi tanılama modeli olduğu ve okullara kabulde zekâ testlerinin belirleyici olduğu, okullarda müfredat zenginleştirme ve hızlandırma uygulamalarının yapıldığı, ayrıca çok çeşitli sosyal, kültürel ve sportif faaliyetleri olduğu anlaşılmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde Amerika’da üstün yeteneklilere yönelik okulların çok köklü bir geçmişi olduğu günümüzde de yeni okulların açıldığı anlaşılmıştır. Okulların yapısı ve eğitim içeriği incelendiğinde üstün yetenekli öğrencilere çok iyi imkânlar sunulduğu görülmektedir. Türkiye’de de kamu ve özel sektörün bu tip okullar açması ve etkisine bakılmasının alana ve eğitim sistemine katkı getireceği kanaati tarafımızca oluşmuştur.